Φιλοξενούμε σήμερα τον ποιητή Θεοχάρη Παπαδόπουλο, που γεννήθηκε στον Πειραιά το 1978 και σπούδασε στη σχολή Οικονομίας και Διοίκησης του τμήματος Λογιστικής στο ΤΕΙ Χαλκίδας. Ζει στην Αθήνα και ασχολείται με την ποίηση από τα παιδικά του χρόνια. Έχει πληθώρα δημοσιευμάτων σε λογοτεχνικά περιοδικά.
Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί και εκδοθεί σε βιβλίο στη βουλγαρική και στην αγγλική γλώσσα, ενώ σκόρπια ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα ισπανικά, στα σουαχίλι, στα αλβανικά και στα πακιστανικά (ουρντού). Έχει λάβει μέρος σε διεθνή λογοτεχνικά συνέδρια. Έκανε την πρώτη του δημοσίευση το 1993, ενώ κυκλοφόρησε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Τα Παράταιρα» το 1997. Έχει εκδώσει συνολικά 9 ποιητικές συλλογές και μια συλλογή διηγημάτων. Είναι μέλος της ομάδας «Απόδραση στον λόγο και την τέχνη». Διατηρεί μόνιμη στήλη κριτικής βιβλίου στο ηλεκτρονικό περιοδικό vakxikon. Παράλληλα διαχειρίζεται τα blogs: ποιητικό σταυροδρόμι και πόρτες κλειστές.
Του ζητήσαμε να μας μιλήσει για την ποίηση, τα παιδικά του χρόνια, το ποιητικό του, όπως λέει, ταξίδι που προτιμά να είναι συλλογικό, αλλά και την δύναμη της τέχνης, που μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για την ανατροπή.
Θεοχάρη σε καλωσορίζω στο διαδικτυακό περιοδικό σβούρα-αρτ. Εργάζεσαι ως λογιστής και παράλληλα καταπιάνεσαι με την ποίηση… Τί ήταν αυτό που σε οδήγησε στην ποίηση; Ήταν τόσο δυνατό;
Αρχικά να διευκρινίσω ότι δεν εργάζομαι ως λογιστής. Έχω σπουδάσει λογιστική. Αυτό που με οδήγησε στην ποίηση ήταν πολύ δυνατό γιατί ξεκίνησε πριν από την επιλογή των σπουδών μου. Στην ποίηση με βοήθησε πολύ το οικογενειακό μου περιβάλλον. Ο πατέρας μου Αντώνης Θ. Παπαδόπουλος είναι και ο ίδιος ποιητής με αρκετές ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις «Βακχικόν», «Μανδραγόρας» και άλλες. Επίσης, το οικογενειακό μου περιβάλλον με είχε πάντα εφοδιασμένο με μια τεράστια βιβλιοθήκη από όλο το φάσμα της λογοτεχνίας.
Από τα σοκάκια του Πειραιά στο ποιητικό χάος… Τι κρατάς σε αυτήν σου τη διαδρομή;
Τα σοκάκια του Πειραιά τα έζησα ελάχιστα. Όμως, τον Πειραιά τον επισκέπτομαι πολύ συχνά και αρκετές φορές μου ήρθε η έμπνευση να γράψω. Η ποιητική μου διαδρομή δεν είναι χάος, αλλά ένα ταξίδι στο άγνωστο. Έτσι κι αλλιώς σημασία έχει το ταξίδι και όχι ο προορισμός. Δεν με ενδιαφέρει να φτάσω σε μια «Ιθάκη» γιατί μπορεί και να μην είναι αυτό που περιμένω. Έχω γράψει στο ποίημα «Ιθάκη», που βρίσκεται στην τελευταία ποιητική μου συλλογή «Μεταμοντέρνες αυταπάτες», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μανδραγόρας»:
Επιτέλους!
Έφτασα στην Ιθάκη!
μα το νησί δεν με περίμενε.
Η Πηνελόπη
παντρεύτηκε τον Αντίνοο
και ο Τηλέμαχος
έγινε παραγιός του.
Το ποιητικό ταξίδι είναι ταξίδι ζωής. Δεν τελειώνει με την άφιξη σε κάποιον προορισμό, αλλά με τον θάνατο του ποιητή.
Λες «Μα έζησα/ και παλεύω/ να μην υπάρχουν άλλοι,/ που να ντρέπονται/ ενώ δεν φταίξανε ποτέ.» Γράφεις δηλαδή βιωματικά;
Γράφω βιωματικά, είτε μπαίνοντας σε μια κατάσταση, που έχω ζήσει εγώ, είτε αναφέρομαι σε καταστάσεις, που έζησαν άλλοι. Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το ποίημα «Φταίω», που γράφτηκε τον Ιανουάριο του 2022 και αναφέρεται στον μπούλινγκ. Όταν γράφω ότι παλεύω, επίσης γράφω βιωματικά. Παλεύω ενάντια στο σύστημα, όπου κυριαρχεί η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Υπάρχει ένα ρητό του Fawn, που λέει πως ακτιβιστής, που δεν σκέφτεται, δεν κάνει τίποτα, που να αξίζει να γραφτεί και ο διανοούμενος, που δεν δρα δεν γράφει τίποτα, που να αξίζει να γίνει. Και μπορεί, όπως έγραψε ο Τίτος Πατρίκιος, η ποίηση να μην ανατρέπει καθεστώτα, αλλά βοηθάει και εμπνέει για την ανατροπή τους.
Στην ποίησή σου αντιπροτείνεις τη συλλογική θέαση του ατομικού καθώς η μεταμοντέρνα κοινωνία ζει στις δικές της αυταπάτες… Αυτό είναι πραγματικά το «κατόρθωμα» σου;
Κάθε άνθρωπος υποφέρει ατομικά, όμως, η αιτία είναι η ίδια για αρκετά κομμάτια της κοινωνίας. Οι μετανάστες, οι άστεγοι, οι εργάτες υποφέρουν εξαιτίας του άδικου κοινωνικού συστήματος. Ο κάθε εκμεταλλευόμενος νιώθει μόνος του μέσα σε ένα πλήθος, που του φαίνεται εχθρικό. Η λογική του συστήματος είναι «άρπαξε να φας και κλέψε να ‘χεις» ή «το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό», όπως, όμως, δείχνει κι ένα πολύ διαδεδομένο σκίτσο, τα πολλά μικρά ψάρια μπορούν να κυνηγήσουν ένα μεγάλο, αρκεί να είναι ενωμένα. Εδώ, λοιπόν, έχουμε το συλλογικό. Η αυταπάτη της ατομικότητας μπορεί να ανατραπεί. Στόχος του σύγχρονου ποιητή είναι να σπάει τα κοινωνικά στερεότυπα. Να ανατρέπει τα κοινωνικά δεδομένα. Εξάλλου και η ποίηση είναι μια επανάσταση στις λέξεις.
Η ανεργία και τα προσφυγικά ρεύματα, η μοναξιά των ανθρώπων και οι πολιτικές ακροβασίες είναι στοιχεία που συνθέτουν την αλαζονεία του σύγχρονου ατομισμού. Ποιες είναι οι κοινωνικές συμβάσεις που αντιμάχονται την ποίηση και τελικά τον ίδιο τον ποιητή;
Υποτίθεται πως η εποχή, που ζούμε είναι αντιποιητική. Αυτός ο ισχυρισμός δεν είναι τωρινός. Ο Αντόρνο είχε γράψει πως δεν υπάρχει ποίηση μετά το Άουσβιτς, όμως, αργότερα αναγκάστηκε να αναιρέσει τον ισχυρισμό του. Θηριωδίες υπήρχαν και πριν το Άουσβιτς. Αρκεί να θυμηθούμε την νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου. Στη σύγχρονη εποχή έχουμε ανάγκη την ποίηση όσο ποτέ. Έχω παρατηρήσει ότι δεν αυξάνονται μόνο οι ποιητές όσο περνάει ο καιρός, αλλά και το αναγνωστικό κοινό αυξάνεται αργά αλλά σταθερά. Υπάρχει μια νέα τάση στην ποίηση τα τελευταία χρόνια. Είναι η τάση ενός νέου ρεαλισμού. Αρκετοί ποιητές γράφουν πιο κατανοητά με αποτέλεσμα να πλησιάζουν περισσότερο το αναγνωστικό κοινό. Η εποχή της αποδόμησης της τέχνης έχει περάσει. Καιρός είναι να χτίσουμε κάτι καινούργιο.
Η ομάδα «Απόδραση στον Λόγο και την Τέχνη» είναι μια ομάδα αλληλοστήριξης αλλά έχει ήδη πραγματοποιήσει σημαντικές θεματικές ποιητικές βραδιές. Ποιοι είναι οι στόχοι σας και πιστεύεις ότι υπάρχει «χώρος» για τους νέους ποιητές;
Ο κύριος στόχος της ομάδας μας είναι να ευαισθητοποιήσουμε το αναγνωστικό κοινό σε θέματα κοινωνικού προβληματισμού. Έχω παλιότερα λάβει συμμετοχή σε διάφορες ομάδες. Όλες οι ομάδες που συμμετείχα είχαν ένα ελάττωμα. Δεν υπήρχε κοινό. Δέκα-δεκαπέντε ποιητές διάβαζαν ποιήματα για να τα ακούν οι ίδιοι. Στόχος της ομάδας μας είναι να έρχονται στις εκδηλώσεις μας και άτομα, που δεν γράφουν, που δεν έρχονται για να απαγγείλουν ένα ποίημα, αλλά έρχονται γιατί τους αρέσει η ποίηση και θέλουν να την ακούσουν. Χώρος για νέους ποιητές υπάρχει πάντα, αρκεί να τους δίνεται απλόχερα. Η ομάδας μας έφερε στις εκδηλώσεις τις και μερικούς ποιητές από την ομάδα Poetry Slam.gr. Πρόκειται για μια ομάδα νεαρών ποιητών και ποιητριών, που απαγγέλουν προφορικά και διοργανώνουν διαγωνισμούς προφορικής ποίησης στην Ελλάδα σε σύνδεση με παρόμοιες ομάδες στην Ευρώπη και γενικότερα ανά τον κόσμο. Συνεργαζόμαστε με την ομάδα Poetry Slam.gr γιατί, κατά τη γνώμη μας, είναι ό,τι πιο ελπιδοφόρο έχει να μας δείξει η νεανική θέαση της ποίησης.
Έχουν κυκλοφορήσει εννιά ποιητικές σου συλλογές καθώς και μια συλλογή διηγημάτων. Τελικά η ποίηση και η μικρή φόρμα σου ταιριάζει περισσότερο;
Αγαπώ την μικρή φόρμα και ας έχει τις δυσκολίες της. Ένα μικρό ποίημα είναι δύσκολο να γραφτεί γιατί πρέπει να αποδοθεί το νόημα μέσα σε λίγους στίχους. Τρανό παράδειγμα το χαϊκού, όπου μέσα σε τρεις στίχους με μετρημένες 5-7-5 συλλαβές, πρέπει να δίνεται ένα ολοκληρωμένο νόημα. Έχω γράψει μεγάλο αριθμό διηγημάτων, αλλά έχω κυκλοφορήσει μόλις μία συλλογή, γιατί γράφω περισσότερα διηγήματα τα τελευταία χρόνια. Ακόμα και στο διήγημα χρησιμοποιώ μικρή φόρμα γι’ αυτό δύσκολα θα βρει κανείς στη συλλογή μου κάποιο πολυσέλιδο διήγημα. Θα έλεγα ότι τα περισσότερα ποιήματα είναι ολιγοσέλιδα ενώ υπάρχει και ένα διήγημα μπονσάι, που αποτελείται μόνο από μία παράγραφο.
Ο αγαπημένος σου ποιητής ποιος είναι;
Δεν θα μπορούσα ποτέ να αναφέρω μόνο έναν. Κυρίως μου αρέσουν: Ο Καββαδίας, ο Καβάφης, ο Καρυωτάκης, ο Πορφύρας, ο Αναγνωστάκης, ο Λειβαδίτης και η Γώγου.
Αν περιέγραφες με έναν στίχο δικό σου τη δουλειά σου, ποιος θα ήταν αυτός;
Θα απαντήσω με ένα χαϊκού, που βρίσκεται στην ποιητική μου συλλογή «Έξυπνες βόμβες», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μανδραγόρας»:
Είναι ποιητής.
Χειροβομβίδες πετά
γράφοντας στίχους.
Ποια τα σχέδια σου για το μέλλον;
Δεν σχεδιάζω κάποια έκδοση στο άμεσο μέλλον. Υπάρχει υλικό τόσο για συλλογές διηγημάτων, όσο και για ποιητικές συλλογές, ενώ θα μπορούσα να κυκλοφορήσω και μια συλλογή χαϊκού. Ταυτόχρονα, τελευταία πειραματίζομαι σε πιο πολυσέλιδα διηγήματα, στο θεατρικό διήγημα, ενώ έχω ξεκινήσει να γράφω κι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα. Δεν βιάζομαι να κυκλοφορήσω κάποιο καινούργιο βιβλίο. Θα το κάνω, όταν θα νιώθω έτοιμος.
Σε ευχαριστούμε πολύ για το χρόνο σου και ευχόμαστε κάθε επιτυχία στα σχέδιά σου.
Βαγγελιώ Καρακατσάνη
