Εθνεγερσιακά μεζεδάκια | του Νίκου Σαραντάκου
Που βέβαια τα λέω έτσι διότι σήμερα έχουμε 25η Μαρτίου. Γιατί όχι εθνεγερτικά; Διότι τον τίτλο αυτό τον έχω ήδη χρησιμοποιήσει, και μάλιστα δυο φορές, σε προηγούμενες χρονιές που έπεφτε η 25/3 Σάββατο ή εκεί κοντά, οπότε είπα να μην επαναλάβω τρίτη και φαρμακερή φορά τον ίδιο τίτλο και παράλληλα να συμβάλω στην εθνική προσπάθεια να πιάσουμε τα 5 εκατομμύρια λέξεις (σημειώνω ότι ο τύπος «εθνεγερσιακός» βγάζει μόνο 1-2 γκουγκλιές ενώ ο τύπος «εθνεγερσιακά» δεν έβγαζε καμία έως τώρα).
Μια άλλη λέξη που βγάζει λίγες γκουγκλιές είναι το «ενεκπαίδευτο», όπως εδώ στο σουπεράκι του Σταρ.
Φυσικά, πρόκειται για «ανεκπαίδευτο» προσωπικό με μια μικρή αλλαγή στον επικεφαλής του, από λάθος πληκτρολόγησης.
* Σε άλλα νέα, συνεχείς είναι οι ανακατατάξεις στον, ας πούμε, πατριωτικό χώρο, όπου η πολιτεύτρια Αφροδίτη Λατινοπούλου, αφού διαγράφτηκε από το κόμμα ΠΑΤΡΙ.Δ.Α. του Κ. Μπογδάνου επειδή διαφώνησε με τη συμμετοχή του κόμματος στον συνασπισμό Πατριωτική Ένωση, ανακοίνωσε ότι ιδρύει δικό της κόμμα, που το ονόμασε ΠΑΤΡΙΔΑ, όχι ακρώνυμο (Πατριωτική Δύναμη Αλλαγής, νομίζω) αλλά μία λέξη, στο στιλ των Abibas και SFIKO.
Παρακολουθώντας τον σκυλοκαβγά που έχει ξεσπάσει, θυμήθηκα τον Σάμουελ Τζόνσον, που είχε πει ότι ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των καθαρμάτων. Αν έβλεπε τον τωρινό σκυλοκαβγά με την ΠΑΤΡΙΔΑ-ΜΛΚ και την ΜΛΚ-ΠΑΤΡΙΔΑ, θα συμπλήρωνε: και των σούργελων.
* Κι άλλη μια καινούργια λέξη, αυτή στα (πιο) σοβαρά.
Υιοθέτης, αυτός που υιοθετεί, όπως ταξιθέτης αυτός που ταξιθετεί, αθλοθέτης αυτός που αθλοθετεί, επίσης καταθέτης, διαθέτης και τα παρόμοια.
Κανονικός σχηματισμός, πιθανώς χρήσιμος όρος.
* Φίλος μού έστειλε την εξής φωτογραφία από σύνθημα, μόνο που δεν βρίσκω τώρα το μέιλ του κι έτσι δεν μπορώ να σας πω από ποια πόλη είναι
Και αναρωτιέται ο φίλος αν η λέξη «Υγειονομικό» είχε ξεχαστεί στην αρχή και μπήκε εκ των υστέρων ή αν επίτηδες μπήκε έτσι για να φαίνεται καλύτερα.
Δεν ξέρω. Ίσως ο συνθηματογράφος να συνειδητοποίησε ότι δεν χωράει στην επάνω σειρά.
* Τη βδομάδα που μας πέρασε ο Μέφρι χτύπησε δυο φορές, ο ίδιος ή οι παραφυάδες του.
Μπήκαμε στο Ραμαζάνι, και ο ιστότοπος news247 δημοσίευσε άρθρο για το θέμα.
Μια κυρία για την οποία προφανώς η αναφορά σε μουσουλμάνους λειτουργεί όπως το κόκκινο πανί παροιμιωδώς για τον ταύρο θεώρησε καλό να σχολιάσει αλλά αντί να γράψει μια απλή και ανόθευτη βρισιά πήγε να φιλοσοφήσει «δεν μου επιτρέπει η παιδία μου», έγραψε, και όχι χάριν παιδιάς.
Ούτε η ορθογραφία της το επέτρεψε κι έτσι βγήκε εκτός παιδιάς.
Θα μπορούσαμε να το θεωρήσουμε επέκταση του νόμου του Μέφρι, αφού η κυρία αναφέρει την παιδεία της και κάνει λάθος ακριβώς σε αυτή τη λέξη.
* Αλλά, όπως είπα, είχαμε και δεύτερη μεφρική εκδήλωση.
Ο γνωστός δημοσιογράφος Νίκος Χατζηνικολάου αγανακτισμένος επιτέθηκε σε κάποιους (δεν ξέρω ειλικρινά ποια περίπτωση είχε κατά νου) που χρησιμοποιούν τον τύπο «επιτίθΟνται» αντί του κανονικού «επιτίθΕνται».
(Δεν το διευκρινίζει, αλλά υποθέτω πως αναφέρεται σε προφορικό λόγο).
Και απαντάει ο πρώην υπουργός Ανδρ. Ανδριανόπουλος ότι δεν είναι θέμα κακοποίησης αλλά αγραμματΩσύνης.
Βέβαια ο κ. Α.Α., γεννηθείς το 1946, πήγε σχολείο στις δεκαετίες 50-60, όπου πιθανώς να διδάχτηκε τη λέξη αγραμματοσύνη με ωμέγα. (Θυμάμαι ότι ο Γληνός είχε γράψει το 1928 σειρά άρθρων για το «κύμα της αγραματωσύνης», που τα έχουμε παρουσιάσει και στο ιστολόγιο). Οι παλιότεροι θα θυμούνται ίσως όχι την αγραμματοσύνη, αλλά πάντως την καλοσύνη, που είναι πιο συχνή λέξη, με ωμέγα, καλωσύνη, αν και ομολογώ πως με τίποτα δεν μπορώ να θυμηθώ πώς την είχα διδαχτεί στο σχολείο εγώ.
Ωστόσο, οι σημερινοί αναγνώστες του τουίτ το θεώρησαν, και όχι άδικα θα έλεγα, ανορθόγραφο και το σχολίασαν αναλόγως, κάνοντας αναφορά και στον Μέφρι. Θα μπορούσε επίσης να σχολιάσει κανείς πως, αν δείχνει αφροντισιά το προφορικό «επιτίθονται» (λαϊκός τύπος είναι, αναλογικός, αφού το τρίτο πρόσωπο συνήθως έχει κατάληξη -ονται, όχι -ενται), εξίσου αφροντισιά δείχνει και η παράλειψη των τόνων από τον κ. Α.Α. [Ναι, αλλά εγώ ξέρω να βάζω τόνους, απλώς βαριέμαι -γι’ αυτό μίλησα για αφροντισιά].
Εγώ πάλι δεν βλέπω πως (ή πώς) κακοποιείται η γλώσσα αν πείτε «επιτίθονται».
* Φίλος στέλνει αυτή την οθονιά, αν και δεν θυμάμαι να μου έγραψε από ποια ταινία ή σειρά είναι.
Πολλοί λαμβάνουν τον φόνο ως παιχνίδι. Δεν είναι, λέει σε κωμικό ευπρεπισμό ο υπότιτλος.
Εγώ θα έγραφα
Πολλοί παίρνουν τον φόνο για παιχνίδι
ή
… σαν παιχνίδι.
Αλλά βλέπετε, πέρα από το προγραμμένο ‘σαν’, και το «παίρνω» έχει μπει σε μαύρη λίστα κι έτσι προέκυψε αυτό το τέρας, που φοβάμαι να ρωτήσω αν και οι νεότεροι το θεωρούν τέρας.
Μου φαίνεται πως δεν μας λαμβάνει πια να χρησιμοποιούμε το χυδαίο ρήμα «παίρνω».
* Μια αναγγελία προς Κρητικούς, ιδίως Καστρινούς. Την Τετάρτη 29/3 το απόγεμα είμαι προσκαλεσμένος σε μια εσπερίδα για τον Γ. Σεφέρη που διοργανώνεται στη Βικελαία, στο Ηράκλειο Κρήτης. Θέμα της δικής μου ομιλίας είναι «Η γλώσσα του Σεφέρη και ο Σεφέρης για τη γλώσσα» -δείτε και την πλήρη σύνθεση του εκλεκτού πάνελ.
Θα χαρώ να σας δω αν περάσετε από εκεί. Και θα μείνω κανα τριήμερο, οπότε αν θέλετε δώστε σήμα.
* Ακλισιά σε σουπεράκι κάνει παραπλανητικό τον τίτλο, αλλά δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα.
Ο δικηγόρος της 14χρονης θύμα μαστροπείας στο Live News, το οποίο εκ πρώτης όψεως σημαίνει ότι ο δικηγόρος έπεσε θύμα μαστροπείας την ώρα της εκπομπής.
Όμως, και να μην ξέρουμε την υπόθεση, από την πείρα μας γνωρίζουμε ότι θύματα μαστροπείας πέφτουν γυναίκες, κάποτε ανήλικα κορίτσια, και όχι δικηγόροι.
Να φανταστούμε μια αόρατη παύλα που ενώνει το «14χρονης» με το «θύμα»; Εγώ πάντως θα έκλινα το «θύμα» δηλ. θύματος μαστροπείας.
* Μια και σήμερα είναι 25η Μαρτίου, να βάλουμε κάτι από τότε.
Πρόκειται για τη σημαία της επαναστατημένης Ύδρας, από τη συλλογή του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, όπου φαίνεται αρκετά καθαρά η επιγραφή «´Η ταν ή επί ταν».
Η φίλη που το στέλνει, λέει:
Εγώ, τι να πω, συγκινήθηκα λίγο όταν το πρωτοείδα – οι άνθρωποι μπορεί να μην ήξεραν να το γράφουν, ήξεραν όμως να το εννοούν!
* Ένα λάθος σε τίτλο της Καθημερινής, που ακόμα δεν το έχουν διορθώσει, αν και μπορεί να το διορθώσουν μέχρι να το διαβάσετε (πήρα οθονιά, βέβαια)
Ήδη 500 είδη;
* Μου στέλνει φίλος απόσπασμα σχετικά με τις απεργίες και τις διαμαρτυρίες στη Γαλλία:
Υπάρχουν αποκλεισμένοι αυτοκινητόδρομοι, απεργίες μεταφορών και ενέργειας και βουνά από ασυλλόγιστα σκουπίδια στη γαλλική πρωτεύουσα, καθώς ο Μακρόν χρησιμοποίησε την ειδική συνταγματική του εξουσία για να επιβάλει μια μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος που απεχθάνεται το 70% των Γάλλων ενηλίκων.
Ασυλλόγιστα σκουπίδια; Υποθέτω ότι το πρωτότυπο (στα γαλλικά μάλλον, αλλιώς στα αγγλικά) είχε μια λέξη σαν «αδιανόητα», που προσδιόριζε τα βουνά μάλλον των σκουπιδιών παρά τα σκουπίδια, αλλά δεν μπόρεσα να το βρω.
* Και κλείνω με ένα μεζεδάκι σε συνέχειες.
Την περασμένη βδομάδα είχαμε δει μια στραβομετάφραση από μηχανάκι, από ένα φωτογραφικό σάιτ, όπου το Faliro το μετέφρασε I am broke επειδή το εξέλαβε για το ρήμα «φαλίρω».
Ε, ο κεραυνός ξαναχτύπησε στο ίδιο σημείο -περίπου, αν και αυτή τη φορά δεν έχουμε την επίμαχη φωτογραφία.
Ο φωτογράφος ανεβάζει φωτογραφία με τη λεζάντα
Faliro, Athens
και το πρόγραμμα μεταφράζει, προς τα ελληνικά: Κατάντια, Αθήνα.
Ως Φαληριώτης αρχίζω να εκνευρίζομαι. Να επιληφθεί η δημοτική αρχή!
Καλό μπακαλιάρο εύχομαι, κι ας εκτοξεύτηκε η τιμή του!
25/03/2023
Νίκος Σαραντάκος
https://sarantakos.wordpress.com/
Ο Νίκος Σαραντάκος γεννήθηκε στο Παλαιό Φάληρο το 1959. Σπούδασε χημικός μηχανικός και αγγλική φιλολογία. Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων και άλλα βιβλία. Δουλεύει μεταφραστής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα σε Λουξεμβούργο και Ελλάδα. Ενδιαφέρεται για τη φρασεολογία, την ετυμολογία και τη λεξικογραφία καθώς και για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Δημοσιεύει τα κείμενά του, γλωσσικά και άλλα, στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com/ και στο sarantakos.com. Σε μια άλλη ενσάρκωση, γράφει στα αγγλικά και στα γαλλικά για το μπριτζ (το παιχνίδι).
Τα βιβλία του:
«Για μια πορεία», διηγήματα (1984, β’ έκδ. 1988) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μετά την αποψίλωση», διηγήματα (1987, β’ έκδ. 1989) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μότσαρτ-Αλληλογραφία» (1991, β’ έκδ. 2001) εκδ. Ερατώ
«Το αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (1997) εκδ. Δίαυλος
«Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (2007) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (2009) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Λέξεις που χάνονται» (2011) εκδ. Το Βήμα
«Λόγια του αέρα» (2013) εκδ. εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οπωροφόρες λέξεις» (2013) εκδ. Κλειδάριθμος
«Η γλώσσα έχει κέφια» (2018) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα» (2019) εκδ. ΕΑΠ
«Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων» (2020) εκδ. Του Εικοστού Πρώτου
Έχει κάνει την επιμέλεια στην έκδοση των βιβλίων:
«Συμποσιακά», του Κώστα Βάρναλη,
«Αττικά: 400 χρονογραφήματα (1939-1958) για την Αθήνα και την Αττική», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα δεκατρία ντόμινα και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σοβιέτ», του Κώστα Βάρναλη,
«Ο μυστηριώδης φίλος και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Γράμματα από το Παρίσι», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Κάπου περνούσε μια φωνή», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Η νοσταλγία του Γιάννη», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
«Famous Bridge Records», του David Bird,
«Bridge Hands to Make You Laugh…and Cry», του David Bird.
