Μεζεδάκια του Εικοσαύγουστου | του Νίκου Σαραντάκου
O σημερινός τίτλος μπορεί να προκαλέσει διαμαρτυρίες. Τα προηγούμενα μεζεδάκια τα βαφτίσαμε «του Δεκατριαύγουστου» και τώρα τούτα εδώ «του Εικοσαύγουστου»; Θα πάει μακριά η βαλίτσα; θα αναρωτηθούν πολλλοί. Τα επόμενα θα τα πούμε τάχα «του Εικοσιεφταύγουστου»;
Εντάξει, δίκιο έχετε. Από την άλλη, αυτά τα δυο σαββατοκύριακα, τούτο εδώ και το προηγούμενο, οροθέτησαν (ή οριοθέτησαν) την περίοδο της Μεγάλης Θερινής Χαλάρωσης. Από Δευτέρα όλο και κάποιοι κατεργάρηδες θα αρχισουν να επιστρέφουν, σιχτιρίζοντας, στους πάγκους τους.
Τέλος πάντων, ξεκινάμε με υπότιτλο. Δυστυχώς δεν σημείωσα από ποια ταινία (ή σειρά) είναι η οθονιά.
Η κοπέλα που μιλάει μας διαβεβαιώνει ότι δεν πάει στην εκκλησία, το ορκίζεται κιόλας, και επίσης ότι κάνει σεξ με παράξενους άντρες, αλλά δεν μας λέει σε τι έγκειται η παραξενιά τους.
Είναι όμως έτσι; Μήπως δεν το ορκίζεται;
Βασικά, το αγγλικό πρωτότυπο έλεγε: I don’t go to church, I swear and I have sex with strange men.
Δηλαδή, Δεν πάω στην εκκλησία, βρίζω, και κάνω σεξ με αγνώστους. Μπορεί να είναι και παράξενοι, αλλά μπορεί να είναι και εντελώς συνηθισμένοι τύποι.
* Τη φωτογραφία τη στέλνει φίλος του ιστολογίου που παραθερίζει στη Σύρο.
Διαγλωσσικό λογοπαίγνιο σε τοπική εταιρεία ενοικιάσεως αυτοκινήτων, που παίζει με το όνομα του Μάρκου Βαμβακάρη και το αγγλικό car, αξιοποιώντας τον χρωματισμό για να δείξει τον εγκιβωτισμό των λέξεων: vamvacari.
Θα του άρεσε του Μάρκου το λογοπαίγνιο; αναρωτιέται ο φίλος μου. Τι να πω, μπορεί και να τον κολάκευε -και να’γραφε κάτι ανάλογο με το «Μπουζούκι μου δεν το’λπιζα σε τέτοια μεγαλεία»
* Φίλος μου στέλνει άρθρο, το οποίο έχει ενδιαφέρον, για το πώς αντιμετώπισαν τα μέσα ενημέρωσης το σκάνδαλο των υποκλοπών. Διαβάστε το, όμως σήμερα είναι Σάββατο κι έτσι εστιαζόμαστε στα μεζεδάκια. Λοιπόν, η κατακλείδα του κειμένου είναι:
Η επίδραση του Σκανδάλου των Υποκλοπών στην πολιτική σκηνή είναι καταλυτική, τόσο ώστε είναι αδύνατο να εξοβελιστεί από την επικαιρότητα. Οι τάσεις υποβάθμισής του στο mediaκο σκηνικό καταγράφθηκαν όμως. Αποτελούν ένα ακόμη σημείο προβληματισμού για την λειτουργία των δημοκρατικών πυλώνων. Αν υποθέσουμε ότι τα μέσα ενημέρωσης συνεχίζουν να αποτελούν έναν από αυτούς.
Μου χτυπάει πολύ άσχημα, λεει ο φιλος που το στέλνει, αλλά μάλλον γεροντοπαραξενεύω.
Ε, έχεις παρέα, φίλτατε. Και σε μένα χτυπάει πολύ άσχημα αυτή η τραγελαφική ανάμιξη των αλφαβήτων. Γιατί να μην γράψει «μιντιακό σκηνικό», που ξεκαθαρίζει κιόλας πώς προφέρεται ο τραγέλαφος; (Προσέξτε επίσης ότι η λέξη mediaκο έχει μείνει άτονη). Τι πουριτανική/ρατσιστική λογική είναι αυτή, να διακρίνονται πάση θυσία τα «ξένα» στοιχεία; (Αλλά έχουμε γράψει ειδικό άρθρο για το θέμα, νομίζω).
* Και συνεχίζω με ένα μαργαριτάρι επίσημο, της δημόσιας διοίκησης.
Το έγγραφο που βλέπετε αριστερά (έχω κόψει το κάτω μέρος της σελίδας για να κοντύνει λίγο) το υπογράφει ο υποδιοικητής της 2ης Υγειονομικής Περιφέρειας. Ο οποίος, αντί να βρει για ποιο λόγο παραιτούνται οι γιατροί που τοποθετούνται σε νησιά (ας πούμε, επειδή ο μισθός δεν φτάνει για το νοίκι ή επειδή δεν βρίσκουν κατάλυμα) προσπαθεί να εμποδίσει τις παραιτήσεις τους.
Πέρα από την ουσία, το κείμενο είναι κακογραμμένο, κατά τη γνώμη μου, αλλά αυτά είναι γούστα. Πάντως το «καθισχύει παντός νόμου», προς το τέλος, είναι μαργαριτάρι. Κατισχύει, κύριε Αλεβίζο μας, δεν έπαιρνε δασεία ο ισχυρός.
* Και μια παρωνυχίδα από τα ρεπορτάζ για τους μετανάστες στον Έβρο.
Σε κάποιες (όχι πολλές) ελληνικές ιστοσελίδες δημοσιεύτηκε μεταφρασμένο ένα ρεπορτάζ του BBC, στο οποίο διαβάζουμε: «ένα παιδί πέθανε στη νησίδα, η οποία βρίσκεται κοντά στην ελληνική πόλη Λαβάρα»
Και το αγγλικό πρωτότυπο πράγματι γράφει near the Greek town of Lavara.
Συζητιέται αν θα τα χαρακτηρίσουμε πόλη, κωμόπολη ή χωριό, αλλά δεν είναι Λαβάρα και δεν είναι γένους θηλυκού. Είναι τα Λάβαρα. Θα τα έλεγα κωμόπολη, ή και χωριό, αφού έχουν κάπου 1000 κατοίκους. Το παλιό όνομα, Σαλτίκιοϊ, σε χωριό παραπέμπει, έστω κεφαλοχώρι. Πάντως οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στις κατηγορίες αυτές δεν είναι φτιαγμένες από γρανίτη.
Να κρατήσουμε πάντως ότι το αγγλικό town μπορεί να δηλώνει σχετικά μικρό οικισμό: larger than a village and generally smaller than a city, είναι ο ορισμός του λεξικού. Οπότε, δεν το μεταφράζουμε αυτόματα «πόλη».
* Γουστόζικο λαθάκι στο in.gr για την παράσταση στην Επίδαυρο: Ιφιγένεια εν Αυλίδη. Στο μεταξύ το διόρθωσαν, αλλά ο φίλος που το στέλνει είχε πάρει οθονιά:
«Ποιος να’ ναι αυτός ο Αυλίδης»; αναρωτιέται ο φίλος που το στέλνει.
Εγώ πάλι θυμήθηκα τον Μποστ και την αμίμητη Ιφιγένεια εν Παυλίδη, τότε που είχαν βρεθεί ποντίκια σε ζαχαροπλαστεία. Την έχουμε βάλει στο ιστολόγιο, αλλά τώρα δεν τη βρίσκω.
* Κι άλλη μια φωτογραφία που στέλνει φίλος που παραθερίζει.
Θα μπορούσα να το βάλω και κουίζ, από ποιο μέρος της Ελλάδας είναι η πινακίδα, που γράφει τόσο περίεργα τον Νοέμβριο. Διότι να χάνεται το μι συμβαίνει συχνά, Νοέβρης, αλλά το β πολύ δύσκολα.
Και θα το βρίσκατε πολλοί διότι η 11η Νοεμβρίου είναι η μέρα της απελευθέρωσης της Χίου -η φωτογραφία είναι από το Πυργί. Απλό λαθάκι, αλλά σε ταμπέλα του δρόμου χτυπάει στο μάτι.
* Και πάλι σε σχέση με τους πρόσφυγες στον Έβρο, θα προσέξατε ίσως στις δηλώσεις του αρμόδιου Υπουργού κ. Μηταράκη ότι είπε πως θα γίνουν ενέργειες «μέσω του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού και της Ερυθρού Ημισελήνου». Μπορείτε να ακούσετε το στιγμιότυπο, στο 1.25 περίπου του βίντεο.
* Πιο πάνω είδαμε τον Νοέμριο, αλλά έχουμε κι άλλη μία περίπτωση που το συμφωνικό σύμπλεγμα «μβρ» κακόπαθε, στον τίτλο του άρθρου της ert.gr:
Ανοβρία λοιπόν, τόσο στον τίτλο όσο και στο κυρίως άρθρο. Εδώ που τα λέμε, η απλοποίηση του μβρ σε βρ είναι απόλυτα λογική, άσχετο αν στις λόγιες λέξεις δεν γίνεται.
* Είχαμε και τις μεγάλες επιτυχίες αθλητών μας στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα στίβου στο Μόναχο. Τον Τέντογλου πολλοί τον περίμεναν, επειδή το έχει ξανακάνει. Κι έτσι, όταν πέρασε από τον προκριματικό στον τελικό, σε κάποιο άρθρο γράφτηκε ότι:
Ο Μίλτος Τεντόγλου με άλμα στα 7,94μ. βαδίζει προς ολοταχώς προς το repeat, καθώς προκρίθηκε στον αυριανό τελικό του μήκους
Το σωστό βέβαια είναι «πρόσω ολοταχώς», από το ναυτικό παράγγελμα που έχει βρει μεταφορική χρήση. Επειδή όμως αυτό το «πρόσω» δεν είναι και τόσο συχνή λέξη, δεν είναι σπάνιο να το παρανοήσει κανείς και να γράψει «προς ολοταχώς», όπως εδώ, ή «μπρος ολοταχώς» που, αν μη τι άλλο, βγάζει και νόημα!
* Και η τελευταία εκδρομική φωτογραφία του άρθρου, από φίλο που είχε πάει στη Φαλάσαρνα.
Mετά από τέσσερα συνεχόμενα «Απαγορεύεται», η πέμπτη εντολή επηρεάστηκε και γράφτηκε «Διατηρείται» το περιβάλλον καθαρό, αντί «Διατηρείτε».
Όμως μικρό το κακό. Και το αγγλικό κείμενο, συνεχίζει ο φίλος που στέλνει τη φωτογραφία, παρά την περίεργη σύνταξη στα 1 και 2, δεν έχει χοντρά λάθη.
Ο φίλος απογοητεύτηκε από τις πολλαπλές σειρές ξαπλώστρες που είδε (είχε καιρό να πάει στη μαγευτική αυτή παραλία) και από τις γουρούνες που όργωναν την άμμο για να φέρνουν παραγγελίες σε vip πελάτες.
Εγώ είχα πάει στη Φαλάσαρνα («στα Φαλάσαρνα» λένε πολλοί) το 2008 και το 2009, οπότε μάλλον δεν θα ξαναπάω, ώστε να κρατήσω την ανάμνηση. Ή θα πάω Νοέμβρη. Ή Νοέμρη.
* Κι ένα μυστικό όπλο των Ρώσων που αποκάλυψαν δαιμόνιοι Έλληνες δημοσιογράφοι.
Σύμφωνα με τη ρωσική προπαγάνδα, τα τρία προαναφερθέντα πλοία λειτουργούν «σαν κοπάδι λύκων που επιτίθενται στη λεία τους», κινούνται με ταχύτητα τρεις φορές μεγαλύτερη από εκείνη του φωτός και μπορούν να πλήξουν τους στόχους τους από απόσταση 500 χιλιομέτρων.
Δεν φτάνει που ξεπέρασαν την ταχύτητα του φωτός, που μόνο σε έργα επιστημονικής φαντασίας έχει ξεπεραστεί, παρά έφτασαν και στο τριπλάσιό της;! Μα τότε θα έχουν φτάσει και σε μακρινούς πλανήτες -πώς και δεν το μάθαμε;
Ειλικρινά, δεν ξέρω τι θα μπορούσε να γράφει το (ιταλικό, ίσως) πρωτότυπο που να οδηγήσει τον συντάκτη του in.gr σε μια τέτοια ουρανομήκη μπαρούφα. Ούτε την ταχύτητα του ήχου μπορούν να ξεπερνούν τα πλοία.
Στο μεταξύ, επειδή η μπαρούφα συζητήθηκε κάμποσο στα σόσιαλ (και εδώ στο ιστολόγιο τη σχολιάσαμε), το διόρθωσαν -αλλά επειδή μάλλον δεν ήξεραν τι έπρεπε να βάλουν, απλώς κούρεψαν τη γκάφα:
«Σύμφωνα με τη ρωσική προπαγάνδα, τα τρία προαναφερθέντα πλοία λειτουργούν «σαν κοπάδι λύκων που επιτίθενται στη λεία τους», κινούνται με ταχύτητα και μπορούν να πλήξουν τους στόχους τους από απόσταση 500 χιλιομέτρων.»
* Και κλείνω με έναν ακόμα «αμφίσημο» τίτλο.
Σε νοσοκομείο της Πάτρας ο πυροσβέστης που δάγκωσε φίδι ενώ έσβηνε φωτιά.
Ενώ κρατούσε τη μάνικα ο πυροσβέστης, είδε μπροστά του το φίδι, το ορέχτηκε φαίνεται και του έκοψε δαγκωματιά.
Όμως το ερπετό, εκτός από venomous ήταν, όπως φαίνεται, και poisonous -το λεξικό μου τα αποδιδει και τα δύο ‘δηλητηριώδης, φαρμακερός’, αλλά, όπως λέει και ένα αστείο μιμίδιο, venomous είναι εκείνο που σε δαγκώνει και σου ρίχνει δηλητήριο, ενώ poisonous είναι εκείνο που το τρως και δηλητηριάζεσαι. Το πρώτο θα το πούμε «ιοβόλο» αν θέλουμε να τα ξεχωρίσουμε.
Να επιστρέψουμε όμως στον πυροσβέστη. Φυσικα, δεν δάγκωσε το φίδι. Το φίδι τον δάγκωσε. Όμως ο τίτλος δεν είναι τόσο αμφίσημος όσο κακοδιατυπωμένος ή ίσως λανθασμένος.
Στα ελληνικά, αν θες να πεις ότι τον πυροσβέστη τον δάγκωσε φίδι, θα πεις:
Στο νοσοκομείο ο πυροσβέστης που τον δάγκωσε το φίδι.
Η επανάληψη του αδύνατου τύπου της αντωνυμίας είναι υποχρεωτική, κατά τη γνωμη μου, όταν έχουμε «που». Μπορούμε βέβαια να γράψουμε: Στο νοσοκομείο ο πυροσβέστης τον οποίο δάγκωσε το φίδι….
* Αυτά για σήμερα -και να προσέχετε τον καύσωνα!
20/08/2022
Νίκος Σαραντάκος
https://sarantakos.wordpress.com/
Ο Νίκος Σαραντάκος γεννήθηκε στο Παλαιό Φάληρο το 1959. Σπούδασε χημικός μηχανικός και αγγλική φιλολογία. Έχει εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων και άλλα βιβλία. Δουλεύει μεταφραστής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα σε Λουξεμβούργο και Ελλάδα. Ενδιαφέρεται για τη φρασεολογία, την ετυμολογία και τη λεξικογραφία καθώς και για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Συνεργάζεται με εφημερίδες και περιοδικά. Δημοσιεύει τα κείμενά του, γλωσσικά και άλλα, στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com/ και στο sarantakos.com. Σε μια άλλη ενσάρκωση, γράφει στα αγγλικά και στα γαλλικά για το μπριτζ (το παιχνίδι).
Τα βιβλία του:
«Για μια πορεία», διηγήματα (1984, β’ έκδ. 1988) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μετά την αποψίλωση», διηγήματα (1987, β’ έκδ. 1989) εκδ. Σύγχρονη Εποχή
«Μότσαρτ-Αλληλογραφία» (1991, β’ έκδ. 2001) εκδ. Ερατώ
«Το αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (1997) εκδ. Δίαυλος
«Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (2007) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (2009) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Λέξεις που χάνονται» (2011) εκδ. Το Βήμα
«Λόγια του αέρα» (2013) εκδ. εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Οπωροφόρες λέξεις» (2013) εκδ. Κλειδάριθμος
«Η γλώσσα έχει κέφια» (2018) εκδ. του Εικοστού Πρώτου
«Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα» (2019) εκδ. ΕΑΠ
«Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων» (2020) εκδ. Του Εικοστού Πρώτου
Έχει κάνει την επιμέλεια στην έκδοση των βιβλίων:
«Συμποσιακά», του Κώστα Βάρναλη,
«Αττικά: 400 χρονογραφήματα (1939-1958) για την Αθήνα και την Αττική», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα δεκατρία ντόμινα και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σοβιέτ», του Κώστα Βάρναλη,
«Ο μυστηριώδης φίλος και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Γράμματα από το Παρίσι», του Κώστα Βάρναλη,
«Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Κάπου περνούσε μια φωνή», του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,
«Η νοσταλγία του Γιάννη», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
«Famous Bridge Records», του David Bird,
«Bridge Hands to Make You Laugh…and Cry», του David Bird.
