61 χρόνια από το άλμα του ανθρώπου στο διάστημα.
Η μαγεία της ενασχόλησης με την αστρονομία!
Γνωρίζετε ότι μπορείτε να δείτε ένα γαλαξία, 2,5 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά, με γυμνό μάτι; Ή ότι είστε σε θέση να διακρίνετε κρατήρες στο φεγγάρι με συνηθισμένα κιάλια; Αυτά και άπειρα άλλα θαύματα περιμένουν το βλέμμα σας κάθε ξάστερη βραδιά! Το πρώτο βήμα είναι να κοιτάξετε απλώς ψηλά και να αναρωτηθείτε: «τι είναι αυτό που βλέπω;»!
Γιορτάζονται φέτος τα 61 χρόνια από το μεγάλο άλμα του ανθρώπου στο διάστημα. Στις 12 Απρίλη του 1961 ο Σοβιετικός κοσμοναύτης Γιούρι Αλεξέγιεβιτς Γκαγκάριν, ήταν ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε στο διάστημα, αναδεικνύοντας πρωτοπόρα τη Σοβιετική Ένωση στην κούρσα του διαστήματος με τις ΗΠΑ. Γιατί μας εντυπωσιάζει ακόμη αυτό; Τι μαγευτικό έχει το διάστημα και η αστρονομία;
Η ταχύτητα που ταξιδεύουμε στο διάστημα, είναι περίπου 107.000 χλμ την ώρα. Δηλαδή 30 χλμ το δευτερόλεπτο! Ταξιδεύουμε πάνω σε μια σφαίρα τεραστίων διαστάσεων. Όλοι ξέρουμε ότι η Γη γυρίζει γύρω από τον άξονα της. Αλλά πώς το ξέρουμε αυτό; Όταν κοιτάμε τον ουρανό βλέπουμε τον Ήλιο να ανατέλλει το πρωί φτάνοντας στο μέσον του ουρανού και να δύει το απόγευμα. Στην συνέχεια το βράδυ βλέπουμε το φεγγάρι και τα αστέρια να κάνουν περίπου το ίδιο. Αλλά αν βλέπαμε την Γη από το διάστημα θα βλέπαμε ότι η μισή φωτίζεται από το φως του Ηλίου ενώ η άλλη μισή είναι βυθισμένη στο σκοτάδι. Είναι αυτό που λέμε μέρα και νύχτα!
Το τι βλέπουμε κάθε φορά στον ουρανό εξαρτάται από την περιστροφή της Γης… Έτσι την ημέρα βλέπουμε το μέρος του ουρανού όπου υπάρχει ο ήλιος ενώ το βράδυ βλέπουμε το μέρος του ουρανού που δεν είναι εκτεθειμένο στις ακτίνες του ήλιου και έτσι μπορούμε να δούμε τα αστέρια και τους πλανήτες. Όταν κοιτάμε τον Ήλιο φαίνεται σαν διασχίζει τον ουρανό ενώ στην πραγματικότητα ο Ήλιος είναι ακίνητος! Αυτό συμβαίνει γιατί βλέπουμε το Ήλιο από έναν πλανήτη που περιστρέφεται. Το βράδυ βλέπουμε το φεγγάρι τα αστέρια και τους πλανήτες να ανατέλλουν, να «ταξιδεύουν» στον ορίζοντα και να δύουν. Αλλά στην πραγματικότητα είναι η Γη που γυρίζει καθώς ταξιδεύει μέσα στο διάστημα…
Σε σύγκριση με την Γη ο ήλιος είναι τεράστιος! Όλοι οι πλανήτες μαζί με την Γη αντιπροσωπεύουν μόνο 1/1000 της μάζας του ήλιου. Αυτό που λέμε ηλιακό σύστημα στην πραγματικότητα δεν είναι παρά ο Ήλιος και μερικές «πετρούλες» γύρω του. Η Γη είναι μια από αυτές τις «πετρούλες» και χρειάζεται 365 μέρες, για να γυρίσει γύρω από τον ήλιο. Όσο πιο κοντά είναι ένας πλανήτης στον ήλιο τόσο πιο γρήγορα κινείται. Η Αφροδίτη είναι πιο κοντά στο Ήλιο από ότι εμείς είμαστε. Είναι ο ποιο φωτεινός όλων των πλανητών και είναι ορατός κάποιες φορές το πρωί και κάποιες το βράδυ. Συμπληρώνει την περιστροφής της γύρω από τον Ήλιο σε λιγότερο από 8 μήνες. Ακόμη πιο κοντά στον Ήλιο ο Ερμής κάνει την περιστροφή του σε λιγότερο από 3 μήνες. Είναι δύσκολο να δεις τον Ερμή γιατί είναι πολύ κοντά στον Ήλιο. Ερμής, Αφροδίτη και μετά η τρίτη «πέτρα» από τον ήλιο «εμείς»! Ο επόμενος και ακόμα πιο μακριά από τον ήλιο, ο πλανήτης Άρης κινείται πιο αργά από εμάς και χρειάζεται 2 χρόνια για να κάνει μια πλήρη περιστροφή. Ακόμα πιο μακριά και από τον Άρη ο Δίας. Ο μεγαλύτερος των πλανητών χρειάζεται 12 χρόνια για να κάνει μια περιστροφή γύρω από τον ήλιο. Ακόμη πιο αργός είναι ο Κρόνος ο οποίος χρειάζεται 30 χρόνια για να κάνει μια περιστροφή. Πέρα από τον Κρόνο είναι ο Ουρανός, ο Ποσειδώνας και ο «πλανήτης νάνος» Πλούτωνας που χρειάζεται 248 χρόνια για να κάνει μια περιστροφή γύρω από τον ήλιο!
Για να μπορέσεις να εντοπίσεις τα αντικείμενα του ουρανού υπάρχει ένα πλαίσιο αναφοράς. Οι αστερισμοί! «Μαρκάρουν» τομείς στο απέραντο ουράνιο θόλο. Οι αστερισμοί όπως ο Αιγόκερος, Υδροχόος, Τοξότης, Ανδρομέδα, Βοώτης, Ηρακλής, Μεγάλη Άρκτος, Κασιόπη κλπ, σύνολο 88 αστερισμοί… Το φως του Ήλιου χρειάζεται 8 λεπτά για να έρθει στην Γη! Αλλά για το φως που μας έρχεται από τα αστέρια ή τους γαλαξίες, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Το φως που έρχεται σε εμάς πχ από το Γαλαξία της Ανδρομέδας ξεκίνησε να ταξιδεύει προς τα εμάς πριν 2.000.000 χρόνια!!!
Αστέρες, σμήνη, νεφελώματα, γαλαξίες και όλα αυτά τα διαφορετικά αντικείμενα είναι εικόνες από παλιές, πολύ παλιές εποχές και ταξιδεύουμε στο παρελθόν όταν τα κοιτάμε! Πράγματι! Όταν κοιτάμε τα αστέρια κοιτάμε το παρελθόν!
Ξέρουμε πως τα παραπάνω είναι ελάχιστα από τους αμέτρητους θησαυρούς του σύμπαντος και μας μαγεύουν! Μπορούμε να έρθουμε πιο κοντά στο θησαυρό αυτό γνώσεων, με την αστροπαρατήρηση! Είναι ίσως πολύ πιο εύκολο και πιο απλό απ’ ότι το φανταζόσαστε! Τολμήστε το…
Ας δούμε τώρα και θέματα εξοπλισμού για αστροπαρατήρηση. Τα κιάλια είναι το ιδανικό «πρώτο τηλεσκόπιο», για αρκετούς λόγους. Προσφέρουν ευρύ οπτικό πεδίο, διευκολύνοντάς σας να βρίσκετε το δρόμο σας στον ουρανό. Δίνουν μια κανονική και όχι ανεστραμμένη εικόνα, κάνοντας εύκολο τον εντοπισμό του στόχου. Είναι σχετικά φτηνά, διατίθενται σε πολλά σημεία πώλησης και αποθηκεύονται άνετα. Επιπλέον προσφέρουν ευελιξία, αφού δίνουν τη δυνατότητα να εναλλάσσεστε, απ’ τη μια στιγμή στην άλλη, μεταξύ ουράνιας και επίγειας παρατήρησης. Οι επιδόσεις τους είναι εκπληκτικά αξιοσημείωτες. Συνηθισμένα κιάλια, με μεγέθυνση 7x έως 10x, βελτιώνουν την όραση του γυμνού ματιού σχεδόν όσο ένα καλό ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο και μάλιστα με κόστος κατά πολύ μικρότερο. Για την αστρονομία, όσο πιο μεγάλοι είναι οι αντικειμενικοί (εμπρόσθιοι) φακοί, τόσο το καλύτερο. Επίσης σημαντική είναι η όσο το δυνατόν υψηλότερη ποιότητα των οπτικών μερών. Πάντως, οποιοδήποτε ζευγάρι κιάλια (που ίσως υπάρχουν ήδη παραπεταμένα σε κάποιον αποθηκευτικό χώρο σας) είναι αρκετά για ν’ αρχίσετε τη σταδιοδρομία σας σαν ερασιτέχνης αστρονόμος…
Από τη στιγμή που θα έχετε μάθει να προσανατολίζεστε στο νυχτερινό ουρανό, τα κιάλια μπορούν να σας εξασφαλίσουν απασχόληση για χρόνια. Με χάρτες και βιβλία – οδηγούς, μπορείτε να αναγνωρίζετε δεκάδες κρατήρες, «θάλασσες» και βουνά στην επιφάνεια της Σελήνης. Τα κιάλια θα σας δώσουν την ευκαιρία να παρατηρείτε τις συνεχώς μεταβαλλόμενες θέσεις των δορυφόρων του Δία και τις φάσεις της Αφροδίτης. Θα σας αποκαλύψουν επίσης τα περισσότερα από τα 110 αντικείμενα «Μ», δηλαδή τα σμήνη, τους γαλαξίες και τα νεφελώματα που κατέγραψε σε κατάλογο, τον 18ο αιώνα, ο αστρονόμος Charles Messier. Θα σας επιτρέψουν να διαχωρίσετε πολύχρωμα διπλά άστρα και να παρακολουθήσετε τις αυξομειώσεις της λαμπρότητας μεταβλητών αστέρων. Όλα αυτά και ακόμη περισσότερα θα μπορέσετε να τα πετύχετε ευκολότερα μόνο αν ξέρετε πού να κοιτάξετε και τι να ψάξετε…
Κάποια στιγμή τελικά θα είστε έτοιμοι για το πρώτο σας τηλεσκόπιο. Τότε θα πρέπει να επιδιώξετε την ποιότητα! Το τηλεσκόπιο που θα πάρετε πρέπει να έχει δυο βασικά χαρακτηριστικά: α) Καλής ποιότητας οπτικά στοιχεία, απαλλαγμένα από σφάλματα, β) Μια στερεή, σταθερή στήριξη. Ίσως να θέλετε μεγάλη διάμετρο φακού ή κατόπτρου. Σ’ αυτήν την περίπτωση όμως μην αγνοήσετε τον παράγοντα της ευκολίας μεταφοράς και της ευελιξίας. Να θυμάστε ότι το καλύτερο τηλεσκόπιο για σας είναι αυτό που πραγματικά θα χρησιμοποιείτε όσο το δυνατόν πιο συχνά!
Πολλά τηλεσκόπια έχουν ενσωματωμένους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και μηχανισμούς που τα κατευθύνουν σε χιλιάδες ουράνια αντικείμενα, με το πάτημα λίγων μόνο πλήκτρων. Αυτά είναι ευχάριστα στη χρήση τους και μπορεί να σας βοηθήσουν να εντοπίσετε θεάματα που διαφορετικά θα προσπερνούσατε. Παρόλα αυτά, συνεχίζει να είναι χρήσιμο να γνωρίζετε τον ουρανό, τόσο για να έχετε τη χαρά ότι βρίσκετε κάτι μόνος σας όσο και για την περίπτωση που δε θα λειτουργούν… οι μπαταρίες σας!
Είναι αλήθεια ότι τηλεσκόπια με κάποια καλή ποιότητα μπορούν να αποκτηθούν με όχι τόσο μεγάλη δαπάνη. Αν δεν είστε σε θέση να χρηματοδοτήσετε άμεσα την αγορά του τηλεσκοπίου που επιθυμείτε, κάντε οικονομίες μέχρι να το κατορθώσετε. Ο χρόνος που θα περάσει συνεχίζοντας να χρησιμοποιείτε τα κιάλια σας, ενώ παράλληλα θα αποταμιεύετε, θα αποδειχθεί ότι δεν είναι καθόλου χαμένος. Πληροφορίες και τιμές μπορείτε να βρείτε σε διάφορους δικτυακούς τόπους ενώσεων ερασιτεχνών αστρονόμων, αλλά μπορείτε να ζητήσετε συμβουλές και από πιο έμπειρους παρατηρητές που υπάρχουν και στους συλλόγους ερασιτεχνών αστρονόμων που υπάρχουν σε όλην την Ελλάδα, όπως ο Σύλλογος Φίλων Αστρονομίας Κρήτης.
Μη χάσετε το κουράγιο σας αν δεν μπορέσετε να εντοπίσετε ένα αντικείμενο και κυρίως μην απογοητευθείτε αν η θέα μέσα από το μέσο που χρησιμοποιείτε δεν είναι τέλεια ή δε μοιάζει με όσα φανταχτερά χρωματιστά αντικείμενα έχετε δει σε κάποιες φωτογραφίες. Μάθετε να απολαμβάνετε οτιδήποτε μπορούν να σας δείξουν τα μάτια σας, τα κιάλια ή ένα τηλεσκόπιο, φροντίζοντας πάντα να ενημερώνεστε για το τι είναι αυτό που βλέπετε. Σας συστήνουμε να προχωρήσετε και αφήστε τον εαυτό σας να μεθύσει μέσα στην ομορφιά και το μυστήριο της εξερεύνησης του καταπληκτικού μας Σύμπαντος…
