Γιατί καίγονται περισσότερο τα δάση μας τα τελευταία 25 χρόνια, κάτι θεματάκια με τα… καταστατικά ίδρυσης τους και ένας φοίνικας | του Γιάννη Χατζηχρήστου
Τα δεδομένα:
Με την απογραφή Δασών μιλάμε για 49,3% ποσοστό δασοκάλυψης της Χώρας, που μεταφράζεται σε 65 εκατομμύρια στρέμματα με 25,4% βιομηχανικά και 23,9% μη βιομηχανικά δάση. Σε αυτά, αν προσθέσουμε βοσκότοπους, βραχώδεις εκτάσεις, αλπικές ζώνες και τα ορεινά ύδατα (16% συνολικά) συμπεραίνουμε ότι πάνω από 65% των εδαφών της επικράτειας πρέπει να τα διαχειρίζεται και προστατεύει η Δασική Υπηρεσία, δηλαδή 85 εκατ. στρέμματα.
Η συμμετοχή στο παραγόμενο ΑΕΠ αυτών των εκτάσεων, λόγω της συστηματικής εγκατάλειψης των περίπου 120 δασικών χωριών μετά τον Εμφύλιο, βρίσκεται σήμερα κάτω από το 0,6%.
Και ακριβώς πάνω σε αυτό, στηρίζεται και όλη η νεοφιλελεύθερης λογικής συνειδητή προσπάθεια υποβάθμισης-συρρίκνωσης κάθε τι δασικού, που ξεκίνησε το 1995 επί Σημίτη.
Κατ αρχάς με την σταδιακή υποβάθμιση του ρόλου της Δασικής Υπηρεσίας αλλά και για να αναπτυχθούν στα καμμένα άλλες πιο «αποδοτικές» χρήσης γης. Οικόπεδα, γεωργική καταπάτηση, καζίνο, σκουπιδότοποι, ανεμογεννήτριες, αυθαιρετα – νομιμοποιημένα μέσω ναοδομίας, κ.λ.π.. Και όσα θα ακολουθήσουν τις πρόσφατες του υπουργού δήθεν ανάπτυξης του τύπου «θα καεί που θα καεί από το καταστατικό της ίδρυσης του, ας μην χαλάμε λεφτά για πρόληψη και πυρόσβεση».
Το ιστορικό
Η δασοκτονικές πολιτικές, που η επαναφορά τους ήταν το ΠΡΩΤΟ μέλημα της σημερινής κυβέρνησης με τον νόμο για τις περιοχές ΝΑΤΟΥΡΑ το 2019, την διακοπή της σύνταξης του κτηματολογίου κ.λ.π. δεν είναι κάτι καινούργιο.
Χαρακτηριστική είναι μια αντίστοιχη απόφαση του Αρείου Πάγου του 1883 σε συζήτηση για το αν επί βλάβη ή φθορά δάσους έχει εφαρμογή ο Ποινικός Νόμος. Τότε το ανώτατο δικαστήριο απεφάνθη αρνητικά με την αιτιολογία ότι «η συντήρηση των Δασών δεν ενδιαφέρει το κράτος». Ενώ ο αρμόδιος Υπουργός κραύγασε τότε «Χρήματα θέλω και όχι δάση!».
Αυτή η τόσο «σύγχρονη» αντίληψη του 1883, είναι το αποτέλεσμα μιας «συνταγής» διακυβέρνησης που εισηγήθηκαν οι Βαυαροί σύμβουλοι, του Όθωνα το 1848. Για να μπορέσει ο νεαρός να αποκτήσει κάποια λαοφιλία, πρότειναν τότε δυο «κανόνες».
● Πρότειναν την συνταγή: «καμία έως ελάχιστη φορολογία στους αγρότες (που τότε ήταν η πλειοψηφία στο εκλογικό σώμα και είχαν δικαίωμα ψήφου – σε αντίθεση με την υπόλοιπη τότε Ευρώπη). Όλα τα λεφτά του κράτους στην ανώτερη τάξη να τα κάνει ανάπτυξη ανεξέλεγκτα και, τα μεσαία και εργατικά στρώματα που μοιραία έτσι θα έπρεπε να υπερφορολογηθούν, άσε τους να κάνουν ότι παρανομία θέλουν με την χωροταξία, τα δάση και την πολεοδομία». (Πηγή: Ιστορία του Ελληνικού Κράτους, Ν. Δερτιλή, Παν. Εκδ. Κρήτης)
● Την διατήρηση της πολιτικής της μικρής ιδιοκτησίας στην αγροτική γη που ίσχυαν από την οθωμανική νομοθεσία (και ήταν και ένας ακόμα λόγος της κατάρρευσης του Βυζαντίου, όταν σκέφτηκαν να φτιάξουν φέουδα, όπως στην Εσπερία…) Έτσι δεν περάσαμε ποτέ στην φάση των φέουδων (Η Οθωμανική αυτοκρατορία που το προσπάθησε κατά το 1870 με το κίνημα των Νεότουρκων, κατέρρευσε). Άρα και στο εδώ πιο πετυχημένο θραύσμα της Οθωμανικής, δεν έγινε ποτέ φυσιολογική ανάπτυξη της αστικής τάξης που παρέμεινε πάντα μεταπρατική και κρατοκοδίαιτη. Έτσι όμως διατηρήθηκε ο κατακερματισμός των παραγωγικών γαιών (που μέχρι το 1862 ήταν και υποθηκευμένες στην πλειοψηφία τους από τα δάνεια – χρεοκοπίες του 1828 και του 1832). Μοιραίες από τότε και οι αποψιλώσεις δασών με αλλαγές χρήσεις (τα λιόφυτα), από ένα πληθυσμό που έπρεπε να βρει γη για να την καλλιεργήσει. Όρος επιβίωσης τότε.
Η συνταγή αυτή παρέμεινε σχεδόν αναλλοίωτη μέχρι σήμερα. Το μόνο που έχει μεταβληθεί σοβαρά είναι η εγκατάλειψη (μετά τα δάση με ήπιες εκμεταλλεύσεις) και της γεωργικής γης. Σήμερα καλλιεργούνται στην Ελλάδα μόνο το 17% των παραγωγικών γεωργικών εδαφών (έκθεση Εθνικής Τράπεζας, 2016).
Το άλλο είναι η αποδιοργάνωση της Δασικής Υπηρεσίας, δημιούργημα του Καποδίστρια, το 1832. Λειτουργεί με ελάχιστους σήμερα πόρους για την συντήρηση των δασών, μπλεγμένες αρμοδιότητες με την διαπλοκή των δήμων αλλά και με μεταφορά και της ευθύνης δασοπυρόσβεσης στην Πυροσβεστική από το 1995.
Καθόλου τυχαία, οι δασικές πυρκαγιές πήραν την ανιούσα αμέσως μετά την έναρξη αποψίλωσης της Δασικής Υπηρεσίας από το Σημιτιστάν. Με έξαρση μεγάλη από το 2010 και μετά, την έναρξη των μνημονίων. Καμιά η συσχέτιση τους εδώ, λόγω των πιο πάνω λόγων, με την κλιματική αλλαγή, που μικρό ρόλο φαίνεται να παίζει στις δασικές πυρκαγιές αλα Γκρεκ!
Ο ρεαλισμός της λογικής της λύσης
Δεν μπορεί να θεωρηθεί ως λύση η συνέχιση της κυριαρχίας των ίδιων νεοφιλελεύθερων πολιτικών, που η ελληνική τους version κρατάει τις ρίζες της στις συνταγές των Βαυαρών του Όθωνα. Δεν θα μείνει ούτε κλαράκι σε δάσος, θα γίνουν όλα καπνός κάποιας δήθεν «πράσινη ανάπτυξης». Με συνέπειες και στην κλιματική αλλαγή, που είναι το ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ, και όχι η αιτία των δασικών πυρκαγιών«δασοκτονίας» και των πολιτικών μη πυρόσβεσης/εκκένωσης.
► Ο Γιάννης Τσιρώνης πρότεινε, αντ’ αυτών, την αξιοποίηση των μεταναστών, που αντί να φυλάσσονται σε γκέτο στα ακριτικά νησιά, να ενταχθούν σε προγράμματα για την επαναλειτουργία/ανακατασκευή των δασικών χωριών για ήπιες δραστηριότητες εκμετάλλευσης των δασών, συμμετέχοντας με την εργασία τους γι αυτόν τον σκοπό… Η για την δημιουργία τεχνητών λιβαδιών στις παρυφές των δασών για να σταματήσει η εισαγωγή της πανάκριβης σόγιας για την κτηνοτροφία…
Είναι από τους λίγους Οικολόγους που αντιλαμβάνονται την οικολογία ρεαλιστικά και σε βάθος, ως δυνατή μόνο εφόσον αυτή παράγει «Πράσινο Προϊόν» που δημιουργεί οικονομία. «Φωνή βοώντος» και κόκκινο πανί για τους απολιτίκ του τύπου σκυλάκια-γατάκια-vegan μόνο ή τους μεταμφιεσμένους σε οικολόγους Σημιτικούς που έχουν κάνει εισοδισμό σε όλα τα ελληνικά κόμματα ως θεματοφύλακες του δήθεν εκσυγχρονισμού που υλοποιεί σήμερα ο Μητσοτάκης…
► Μια άλλη ενδιαφέρουσα ιδέα προστασίας των δασών, είναι με την μεταφορά του έκτακτου προσωπικού πυρόσβεσης, που κάθε χρόνο προσλαμβάνει για 6 μήνες η Πυροσβεστική για να σβήνει δασικές φωτιές (και τους άλλους 6 στον ΟΑΕΔ), στην Δασική Υπηρεσία. Για συντήρηση των δασών τους μη θερινούς μήνες και υπό την δικαιοδοσία της Πυροσβεστικής τους θερινούς για υπηρεσία πυρόσβεσης. Το πρόσθετο κόστος; Περίπου όσο κόστισε η κατάσβεση της φωτιάς στην Βαρυμπόμπη πέρσι ή όσο της Δαδιάς και των Βατερών φέτος.
► Εξαιρετική είναι η δουλειά που μπορεί να γίνει για την εποπτεία τους μέσω δορυφόρων/drones και συστημάτων διαχείρισης των πληροφοριών τους για επήγιο συντονισμό των υπηρεσιών της τοπικής αυτοδιοίκησης που έχουν αναπτύξει ελληνικές εταιρίες, και εδώ μόνο μένουν αναξιοποίητες. Όπως και «λύσεις» χρηματοδότησης σύνθετων δράσεων για την διακοπή της εγκατάλειψης των δασών, με την χρήση τεχνολογιών blockchain που φτάνουν από την καταγραφή μέχρι και την ιχνηλασία δασικών προϊόντων και για χρηματοδότηση δράσεων αναδάσωσης και αναδημιουργίας ήπιας οικονομίας μέσα από σύγχρονα δασικά χωριά.
► Σημαντική είναι και η παρατήρηση ότι η κλιματική αλλαγή θα μεταφέρει στα επόμενα χρόνια όλο και πιο ψηλά, προς την Αλπική Ζώνη, τις δασικές πυρκαγιές μέχρι το 2030 λόγω αύξησης της ξηρής καύσιμης ύλης. Θα απαιτηθούν και άλλα μέσα και οργάνωση, που τα σημερινά δεν επαρκούν.
Υπολογίζεται ότι τα τελευταία 3 χρόνια ότι χάσαμε 2.000.000 στρέμματα δάσους. Με αυτό τον ρυθμό και αυτή την οργάνωση/δόγμα μη πυρόσβεσης, θα χαθούν ακόμη τουλάχιστον 7-8.000.000 στρέμματα ψηλού δάσους μέχρι το 2030. Περίπου το 15% όσων σήμερα έχουν χαρακτηριστεί ως δάσος. Δηλαδή μέσα σε μια δεκαετία θα έχουν καεί όσα κάηκαν και ξανακάηκαν από το 1950 μέχρι το 2020!
Μπορεί να υπάρχουν και άλλες καλές ιδέες ή χρήσιμες πληροφορίες που δεν χωράνε σε αυτό το σεντόνι. Πείτε και εσείς, μπας και βγάλουμε άκρη.
Το μόνο που είναι βέβαιο είναι ότι απαιτείται η σύνθεση τους σε πολιτικές και δράσεις. Ξερετε, από αυτές που δεν ξεφουσκώνουν 2-3 μέρες μετά την λήξη μιας πυρκαγιάς μετά από μερικά posts εκτόνωσης ή σε αυτές που δίνουν συγχωροχάρτια στις σημερινές πολιτικές, λόγω της κλιματικής αλλαγής. Αγνοώντας όλα τα πιο πάνω, και παραπέμποντας τα όλα σε κάποιον Φοίνικα της Χούντας ως πολιτικό σχέδιο για την διαχείριση τους.
Τι δεν καταλαβαίνεις;
Γιάννης Χατζηχρήστος
Ο Γιάννης Χατζηχρήστος γεννήθηκε το 1958 στην Αθήνα. Αφού αποφοίτησε από το Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών συμμετείχε στην υλοποίηση σύνθετων έργων πληροφορικής και επικοινωνιών στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα για πολλά χρόνια. Από οικογένειες από την μια μεριά συντηρητικών Κωνσταντινουπολιτών (από την πλευρά του πατέρα του) και μελών του ΚΚΕ/ΕΛΑΣ από την άλλη (από την πλευρά της μητέρας του), δραστηριοποιήθηκε στην Αριστερά από τα μαθητικά του χρόνια, το 1973.
Τα τελευταία χρόνια ανέπτυξε δράση για την εμπέδωση της αμεσοδημοκρατίας στην Αριστερά και την αυτοδιοίκηση. Ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη του κοινωνικού μη κρατικού τομέα της οικονομίας ως βασικού μοχλού ανάπτυξης, κυρίως στον πρωτογεννή και τον χρηματοπιστωτικό τομέα, καθώς και για την ανάπτυξη νέων μη ιεραρχικών ενεργειακών δικτύων. Τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του εστιάζονται κυρίως στην Εφαρμογή της δημοκρατίας & της Αμεσοδημοκρατίας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, στον Κοινωνικό Τομέα Οικονομίας, στην Ενεργειακή Πολιτική, στις Πολιτικές Υγείας, στην Αγροτική Πολιτική καθώς και στην Πληροφορική και Παραγωγική Ανασυγκρότηση.
Έχει εκδώσει τα βιβλία:
Ανασκαφή στο μέλλον, μυθιστόρημα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2006
Το φ του φόβου, μυθιστόρημα, 2014
